Ho

Các nguyên do gây ho thường gặp

TS. Nguyễn Thanh Hồi, Phó Tổng thư ký Hội hô hấp Việt Nam cho biết, ho là một hoạt động phản xạ bảo vệ nhằm làm sạch các chất gây kích thích hoặc làm nghẽn đường dẫn không khí. Nếu đờm được tạo ra, ho được gọi là ho có đờm. Nếu không có đờm, thì được gọi là ho khan.

Ho là biểu hiện thường thấy nhất của các bệnh phổi và một số bệnh ngoài phổi. Ho có thể gây ra bởi 1 kích thích ở đường dẫn không khí phía trên: họng và khí quản, có thể là do hít phải các hạt nhỏ hoặc là do chất nhầy từ mũi chảy xuống. Ho cũng thường được gây ra bởi sự sưng viêm của đường dẫn khí phía trên, phổ biến là do hậu quả của một lây nhiễm vi- rút như bệnh cúm hay cảm lạnh, ít gặp hơn là 1 dị vật nhỏ, ví dụ như côn trùng, khói bụi bị hít về và gây ho dữ dội hoặc trong trường hợp có dịch dạ dày trào ngược lên trên họng gây cảm giác ngứa, vướng ở họng và gây ho kéo dài (hội chứng trào ngược dạ dày - thực quản).

Không tuỳ ý dùng thuốc kháng sinh điều trị ho.

Ho trầm trọng hơn có thể báo hiệu cho những tổn thương tại phổi gây ra bởi các bệnh nhiễm trùng như viêm phổi, viêm phế quản cấp. Hen phế quản (bệnh suyễn), là hội chứng mà các đường dẫn khí ở phổi bị hẹp lại và phù nề, gây ra cơn ho, mà thường nặng hơn về ban đêm và lúc vận động. Những người hút thuốc lá, thuốc lào hoặc hít phải khói bụi kéo dài, nay có hiện tượng ho liên tục cần lưu ý và đi khám bệnh vì họ có thể đã mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, hoặc thậm chí ung thư phổi. Việc hút thuốc gây ra tổn thương cho các tế bào lông chuyển (lông nhỏ li ti) bên trong các đường dẫn khí, các lông chuyển này có đóng góp trong quy trình bình thường của phổi là làm sạch các chất nhầy dư thừa. Ho cũng có thể do sử dụng một số thuốc như thuốc ức chế men chuyển trong điều trị nâng cao huyết áp hoặc những trường hợp suy tim cũng có thể có ho, khó thở…

Tóm lại, phần lớn các cơn ho là do 1 sự kích thích ngắn hạn tại đường hô hấp và thường tự biến mất. Trong các trường hợp khác, ho có thể là dấu hiệu của một rối loạn nghiêm trọng của phổi mà cần được điều trị về y tế. Hầu hết các trường hợp lúc có hiện tượng ho đều cần phải đi khám để phát hiện các bệnh lý, mà lúc điều trị những bệnh này sẽ giảm ho.

Chỉ sử dụng thuốc giảm ho trong trường hợp ho không có đờm (ho khi cảm cúm, ho do kích ứng, dị ứng), ho nhiều làm người bệnh mệt mỏi, mất ngủ. Không sử dụng thuốc làm giảm ho trong trường hợp ho có đờm (trong bệnh viêm phế quản mạn, giãn phế quản…) vì ho được coi như cơ chế bảo vệ có lợi, làm sạch đường thở.

Các thuốc giảm ho

Các thuốc giảm ho được chia làm 2 loại là thuốc giảm ho ngoại biên và thuốc giảm ho trung ương

- Thuốc giảm ho ngoại biên: có tác dụng làm giảm nhạy cảm của các receptor gây phản xạ ho tại đường hô hấp. Một số thuốc làm dịu ho do có tác dụng bảo vệ, bao phủ các receptor cảm giác tại họng, hầu như glycerol, mật ong, các siro đường mía. Thuốc gây tê các ngọn dây thần kinh gây phản xạ ho như benzonatat, bạc hà (menthol), lidocain, bupivacain…

- Thuốc giảm ho trung ương: Đây là các thuốc có tác dụng ức chế trực tiếp, làm nâng cao ngưỡng kích thích của địa chỉ ho tại hành tuỷ, song song có tác dụng an thần, ức chế nhẹ cửa hàng hô hấp. Thuộc nhóm này gồm các thuốc sau:

Codein được dùng trong điều trị triệu chứng ho khan gây khó chịu mất ngủ nhưng không dùng cho trẻ em dưới một tuổi, người bệnh suy hô hấp, bệnh gan, người mẫn cảm với codein hoặc các thành phần khác của thuốc. Một số tác dụng phụ thường gặp khi sử dụng thuốc này như đau đầu, chóng mặt, khát và có cảm giác khác lạ; Buồn nôn, nôn, táo bón…

Dextromethorphan được sử dụng giảm ho nhất thời do kích thích nhẹ tại phế quản và họng như cảm lạnh thông thường hoặc hít phải các chất kích thích. Thuốc có hiệu quả nhất trong điều trị ho mạn tính, không có đờm. Thuốc thường được dùng phối hợp với nhiều chất khác trong điều trị triệu chứng đường hô hấp trên và không có tác dụng long đờm. Không sử dụng thuốc cho trẻ dưới 2 tuổi, mẫn cảm với thuốc. Thận trọng khi dùng với người bệnh có nguy cơ hoặc đang suy giảm hô hấp, tiền sử bị hen, dị ứng. Tác dụng phụ thường gặp lúc sử dụng thuốc như mệt mỏi, chóng mặt, nhịp tim nhanh, buồn nôn, đỏ bừng…

Alimemazin là thuốc giảm ho kháng histamin sử dụng điều trị các chứng ho khan do dị ứng, do kích thích, đặc biệt về ban đêm. Tác dụng an thần của thuốc là điều bất lợi lúc dùng thuốc ban ngày, nhưng có thể thuận tiện lúc ho ban đêm. Không dùng thuốc cho trẻ dưới hai tuổi. Mệt mỏi, uể oải, đau đầu, chóng mặt nhẹ, khô miệng… là những tác dụng phụ thường gặp lúc dùng thuốc này.

Có nên tự uống kháng sinh lúc thấy ho, sốt…?

Nhiều người thường tự mua thuốc ở các trung tâm thuốc mỗi khi có các biểu hiện ho, sốt, khạc đờm... hoặc đôi lúc họ tự sử dụng thuốc theo đơn thuốc cũ. Việc sử dụng thuốc tương tự có thể làm người bệnh bớt được công đi khám, mang lại chút lợi ích trước mắt, nhưng về trong tương lai có thể có tác hại khôn lường

TS. Nguyễn Thanh Hồi cho biết, việc tự mua thuốc như vậy là sai lầm rất lớn vì những lý do sau đây:

Thứ nhất, có tới hơn 50% số các trường hợp có ho, sốt, thậm chí có thể cả đau rát họng, hoặc đau ngực... là bệnh do vi rút, những trường hợp này bệnh nhân thường Không nhất thiết sử dụng kháng sinh điều trị, bởi thế việc sử dụng kháng sinh là không cần thiết thiết.

Thứ hai, người bệnh tự ý mua thuốc thường không mua đúng được thuốc theo bệnh, chẳng hạn bệnh A, cần được được điều trị với thuốc B, thì lại được các nhà thuốc bán cho thuốc C; bên cạnh đó, khi tự mua thuốc, người bệnh chưa biết sử dụng như thế nào cho đúng, sử dụng mấy viên thuốc trong một ngày, sử dụng bao nhiêu lần trong 1 ngày, hoặc sử dụng bao nhiêu ngày là đủ.

Thứ 3, việc tự sử dụng kháng sinh thường sẽ không đúng mức độ nặng của bệnh, do vậy bệnh diễn biến kéo dài, hoặc thậm chí nặng lên mà không được nhận ra đầy đủ, điều đó gây nguy hiểm đến tính mạng người bệnh, và lại gây khó khăn cho thầy thuốc nếu như người bệnh phải nhập viện, khi đó các bác sĩ sẽ không biết chọn thuốc gì cho điều trị tiếp theo.

Thu Hương

Làm gì khi trẻ bị ho?

Trẻ bị ho: Mẹo dân gian giúp trị ho dứt điểm

Món ăn bài thuốc cho trẻ ho